Hoogsensitiviteit (HSS)

Hoogsensitiviteit is een aangeboren temperament met een grote gevoeligheid voor (interne en externe) stimuli en het diepgaand verwerken van en sterk reageren op deze informatie (Bergsma, 2019). Uit deze definitie blijkt dat het hoogsensitieve brein zich onderscheidt door het opmerken, verwerken en reageren op informatie.

“Als je hoogsensitief bent, merk je allerlei details in de omgeving op met je zintuigen. Anderen zien details sneller over het hoofd. Je neemt meer tijd om de omgeving nauwkeurig te observeren. Je merkt bijvoorbeeld kleine verschillen op in je omgeving en je leest gemakkelijk emoties van gezichten”.

“Als je hoogsensitief bent, ben je een empatisch persoon. Je merkt emotionele prikkels van andere mensen sneller op. Je bent gevoelig voor sfeer. Het is voor jou heel natuurlijk om verschillende perspectieven in te nemen. Van de ander, je familie, je collega, het bedrijf of de maatschappelijke belangen. Je voelt de emoties van de ander en begrijpt de situatie en de overwegingen van de ander. Je bent goed in staat om deze perspectieven met elkaar te verbinden en rekening te houden met de ander bij het maken van je keuzes”.

“Als je hoogsensitief bent, denk je diepgaand na over alle nieuwe informatie die je via je zintuigen binnen hebt gekregen. Je verbindt nieuwe en bestaande informatie met elkaar. Je verzint allerlei ideeën en plannen. Alle kansen, mogelijkheden en risico’s worden afgewogen. Je maakt verschillende scenario’s in je hoofd waar je de voor- en nadelen van overziet”.

“Als je hoogsensitief bent, wil je graag iets doen met de informatie die je hebt opgemerkt en waar je goed over hebt nagedacht. De uitvoering is in je hoofd intensief voorbereid en daardoor lever je over het algemeen gedegen werk. Door alle intensieve informatieverwerking raak je sneller gestresst. Je zenuwstelsel heeft langer hersteltijd nodig dan een ander. Je kan stress krijgen door overprikkeling van alle externe prikkels en die prikkels die je zelf creëert door bijvoorbeeld het denken en het doorvoelen van de informatie. Ook kun je stress krijgen van onderprikkeling als je te weinig kwalitatieve voedende prikkels krijgt”.

(bovenstaand citaten komen uit: Klaaysen, S. (2019). Prikkels bijten niet. Amersfoort, HSP-training)

Er kan onderscheid worden gemaakt in 4 types hoogsensitieve personen. Onderstaande figuur laat dit goed zien.

Bron: HSP en HSS Aron, 1996. Introvert en extravert Klaaysen, 2018.

Hoogsensitieve High Sensation Seeker (HSS)

De hoogsensitieve HSS heeft naast hoogsensitiviteit, met als essentie de diepgaande informatieverwerking, vier andere eigenschappen waarmee hij zich onderscheidt van de hoogsensitieve persoon. Deze vier eigenschappen waarvan er één of meer in meer of mindere mate voorkomt zijn:

  • Het zoeken naar een fysieke kick of avontuur
  • Het opdoen van nieuwe ervaringen en het realiseren van verandering en vernieuwing
  • Ontremming
  • Neiging tot snel vervelen

De hoogsensitieve High Sensation Seeker kan als volgt geïllustreerd worden:

Bron: Klaaysen, 2016.

Goede balans

Hoogsensitiviteit in welke vorm dan ook is een hele mooie, krachtige eigenschap. Intens kunnen genieten van kleine dingen, oog voor detail hebben en een zeer groot empathisch vermogen zijn een aantal van die sterke punten. Helaas ervaren veel mensen ook last van deze eigenschap. Dit wordt vaak veroorzaakt doordat we niet op tijd de rust pakken die we juist zo hard nodig hebben. Het kan ook zijn dat we te weinig prikkels hebben in ons dagelijks leven. Dan spreken we van onderprikkeling. Ook dit kan fysieke en/of mentale klachten veroorzaken. Je kan pas echt genieten van je hoogsensitiviteit als je in balans bent. Dan zal je steeds vaker de kracht van deze mooie eigenschap ervaren en steeds minder vaak de lastkant.

Coaching bij hoogsensitiviteit

Door middel van coaching werken we samen aan de voorwaarden voor een goede balans.

  • je accepteert en bent jezelf
  • je ervaart zingeving en plezier
  • je hebt energie
  • je hebt een gezonde verbinding met anderen
  • je blijft bij jezelf
  • je zorgt voor jezelf
  • je vernieuwt en verandert (vooral van toepassing bij de HSS)

Is jouw kind hoogsensitief (HSP of HSS) en ben je op zoek naar een manier op hiermee om te gaan? Estudio Luna helpt je/jullie graag verder. Samen gaan we kijken wat er nodig is om de balans (terug) te vinden.

Bij kinderen in de basisschoolleeftijd die bij Estudio Luna komen voor coaching rondom hoogsensitiviteit maken wij o.a. gebruik van de Intenso-methode van Saskia Claassens-Hopstaken.

Hoogbegaafdheid

Hoe weet je nou of je kind extra begaafd is? Op een heel jonge leeftijd kunnen we dat nog niet precies vaststellen. We spreken dan nog over een ontwikkelingsvoorsprong. Je merkt dat jouw kind voorloopt op leeftijdsgenootjes, zowel cognitief als in voelen en zijn. Dit resulteert echter niet altijd in hoog- of meerbegaafdheid. Goed om te weten: begaafdheid en sensitiviteit gaan vaak samen.

Enkele kenmerken van hoogbegaafdheid of meerbegaafdheid

  • Snelle cognitieve ontwikkeling
  • Bewustheid in zijn en voelen
  • Voelen is vaak erg intens, de uitingen hiervan ook
  • Ontwikkelingsfases volgen elkaar snel op, soms worden fases overgeslagen
  • Zijn snel toe aan iets nieuws ontdekken
  • Leren een nieuwe vaardigheid door te observeren
  • Sterke wil
  • Grote behoefte aan autonomie
  • Veel energie

Meer dan een cognitieve ontwikkeling

Hoogbegaafdheid, meerbegaafdheid en ontwikkelingsvoorsprong zijn meer dan alleen een snelle cognitieve ontwikkeling. We zien slechts een deel van het kind als we niet ook de kenmerken die iets zeggen over het voelen en het zijn, meenemen in de observatie. Veel begaafde kinderen zijn ook extra sensitief bovendien. Met al deze aspecten moeten we rekening houden, willen we het kind zien zoals het is. En bieden wat het nodig heeft om zich te kunnen ontwikkelen in een omgeving die soms niet helemaal passend is. Bij elk kind is dat weer net een beetje anders.

Coaching en onderzoek bij hoogbegaafdheid

Hoogbegaafde kinderen zijn meesters in het onderduiken en verbloemen van hun intelligentie. Zij passen zich snel aan aan de omgeving door zich op te stellen als een gemiddeld kind. Dit gaat op den duur niet meer zonder frustratie en angst. Deze frustratie of angst moeten zijn weg naar buiten vinden. Wij zien bijvoorbeeld dat deze kinderen erg boos en overprikkeld thuiskomen. Of uiteindelijk niet meer naar school willen, met als resultaat een thuiszitter.

Als ouders het te lang laten lopen, niks doen, of als een specialist de verkeerde diagnose stelt, worden deze kinderen steeds banger om dingen fout te doen. Om er niet bij te horen. Dan lopen ze vast, gaan delen van zichzelf verstoppen in een onhandige poging om een groepslid te worden. En krijgen daardoor onbewust alsmaar grotere stress en problemen. Raken zichzelf kwijt.

Slechts een kwart (!) vindt uiteindelijk zelfstandig een uitweg. Soms pas op latere leeftijd. De rest krijgt blijvende problemen. Meestal met aanzienlijk nare gevolgen, zoals psychische klachten. Ons advies: wees er op tijd bij. Hoe vroeger hoe beter. Dan kunnen we bijsturen en ondersteunen.  

(Bovenstaande tekst m.b.t. hoogbegaafdheid heeft de volgende bron: www.paletflevoland.nl)

Ook bij vermoeden van (hoog)begaafdheid kunnen we jullie verder helpen. Hoogbegaafdheid is meetbaar, er hoort een IQ-score van 130 of hoger bij. Helaas maakt een kind vaak pas na vaststelling van het IQ kans op begeleiding en hulp vanuit school. Bij vermoedelijk (hoog)begaafde kinderen kan Estudio Luna, Buro voor Leer- en Ontwikkelkunst de KIQT+ afnemen. Hierbij hebben we aandacht voor de zijnskenmerken van (hoog)begaafde kinderen en kijken we ook naar het aanpakgedrag. Lees ook verder onder Intelligentieonderzoek.

Voor de coaching van hoogbegaafde kinderen met kenmerken van hoogsensitiviteit werkt Estudio Luna met de Intenso-methode van Saskia Claassens-Hopstaken.